Bona vakanci!

Kara lekteri,
ja esas somero, e la sendi di ca blogo* interruptesas dum ica sezono;
oli rikomencos en autuno, ma kompreneble dum la tota somero vi povos durar lektar lo ja publikigita.
La rendevuo esas por septembro, kande vi trovos nova sendaji.
Bona vakanci!
Tiberio

Pri "bito" e "bitoko"

De la forumo "linguolisto" (msj. n. 3441)

Me skribis:

Kara José,

me kredas ke bona, simpla e praktikala tradukuro del Angla "bit" esas "bito";

pri "byte" me volas remarkigar da tu ke la korekta tradukuro, se on formacas ol per la radiko "bit-", ne esas "okbito" ma "bitoko": "oko" esas "grupo, ensemblo, quanto de ok", e do "bit-ok-o" esas "quanto de ok biti".
En la vorti kompozita per plura radiki, la radiko qua expresas l'ideo precipua pozesas kom lasta:
tale la mashino por skribar esas "mashino" (l'ideo precipua), e pro to "skribo-mashino", ne "mashino-skribo" (qua esas la skribar per mashino);
anke la vorti kompozita per nombri havas la sama principo: exemple la Hispana "siglo" esas "ensemblo, quanto de cent yari", e do hike l'ideo precipua esas la "ensemblo de cent" ("cento"), e l'altra radiko precizigas qua kozi esas unionita en l'ensemblo (la "yari"), pro to la vorto kompozita esas "yarcento", ne "centyaro", quale on explikas en la KGD en la chapitro titulizita "Regulo di analizo o deskompozo", noto 2:

"Cent yari = yarcento, quale dek yari = yardeko.
« Centyaro ne povas esar sinonima di yarcento; ol esas la substantivo di centyara = qua havas cent yari e konseque tradukas F. centenaire (sive homo, sive altra ento, ex. querko). [...] »";

segun ica principo, "ok-bito" esus ento (en ica kazo: kozo) qua havas ok biti, qua esas de ok biti, exemple dokumento elektronikala de ok biti;
"ok-bitaro" signifikus "de ok bitari", t. e. "de ok ensembli de biti", do tala signifiko ne esas uzebla en la praktiko.

Pri la dubito quan tu expresis laste, t. e. pri "binoklo", egardez la fakto ke "binokl-" esas radiko aparta, ne formacita per la prefixo "bi-": ol derivesis, me kredas, direte de la Franca "binocle", per selekto di radiko internacione rikonocebla (A binoculars, F binocle, G Binokel, H binóculo, I binocolo, R бинокль).

Me esperas forigir tua dubiti.

Saluti amikala!

Tiberio

P. S. Ca mesajo iros aden "Prilingua letraro", he he he! :-)
José skribabis:

Segun me konsultis la reto, bit esas kompozajo di du Angla vorti: binary digit ---->bit. Do, forsan pro esas stranjera vorto, on darfus restar ol, o forsan uzar alternativa idala por teknikala skopi: binara digito. Ma certe, pro komforteso, omni uzos bit.

Forsan on darfus simple simpligar la vorto aden Ido quale binaro.

Me jus eniris la Wikivortaro e me trovis ke un del tradukuri di "bit" Angla, esas bito. Me ne es certa pri la valideso dil tradukuro.

Pri Byte, en Hispana existas la oficala vorto "octeto", quanto de ok bit-i, ma ol uzesas tre rare. Pri krear idala vorto per oficala radiki, forsan, la vorto forsan esus ok-binaro, ok-bito. La espisti uzas la vorto bitoko, ma en Ido ol semblas tre stranja, un OK de biti. Por me dicar Ok-bitaro, bitaro de ok(biti) semblas plu korekta. Ed ok-bito anke lo esas pro ke la prefixo ok- indikas la quanto qua formacas la sequanta vorto. Pri ca traito di la linguo me bezonas klarigo, nam, se mi havas vorti quale binoklo (eyeglasses, gafas, lunettes), se ni havus tri okuli, kad ol esus trinokli?
Jerry skribabis:

Oli ne existis ye 1907....

Segun mesajo "Komputorala Vorti en Ido" ye 2004 (en "idolisto"?):
"byte" = *baito. "Vorto", kustume di ok biti.

==== Jerry
André skribabis:

Saluto!
Kad existas vorto por Angla vorto "byte"? Ka e "bit"?

Danko,
André Malafaya

Pri "flug-balono"

De la forumo "linguolisto" (msj. n. 3416)


Me skribis:


Kara Damien,


segun me la formacuri "flug-balono", "ped-balono", "korbo-balono", "manu-balono", e. c. ne esas segun la stilo di Ido, e mem ne esas preciza.


Un de la diferaji de Esperanto esas ke Ido preferas vorti internaciona vice la formi "aglutinita" di Esperanto, exemple: "hospital-o" vice "mal-san-ul-ej-o" (qua en Ido esus "des-san-ey-o" o "malad-ey-o").

Do la stilo di Ido duktas adoptar, exemple, "basketbalo", kun radiko sat internaciona, prefere kam kompozar vorto per "korbo" e plusa elementi.

Parenteze, "basketbal-" esus radiko aparta, en qua ne esus distingebla "basket" de "bal"; "basketbalo" ne konfundesus a vorto obtenita per "bal-o", nam Ido ne havas radiko "basket-".


Ultre to, la formi kompozita per "balono", qui indikus sporti, ne esas preciza, nam oli vere indikas balono, ne sporto.

La "flug-balono" ne esas la sporto, ma esas "balono qua ulamaniere esas konektita kun l'ideo di flugo"; do ol mem ne signifikas "balono fluganta" (qua esus "flugant-balono"), same kam "dormo-chambro" ne esas "chambro dormanta" e "skribo-tablo" ne esas "tablo skribanta".

La vorto kompozita "flugant-balono" irge indikas "balono qua flugas", e ne la sporto; do ol darfus uzesar admaxime por nomar la balono dil voleybalo*, ma ne la voleybalo* ipsa.

La voleybalo* esas la "sporto kun la balono qua flugas", e pro to, se on volus formacar olua nomo per kompozo di elementi, on devus dicar "flugant-balon-sporto".

Or, se Ido preferas "kirko" kam "pregeyo" ed anke "kurta" kam "deslonga" uzante radiki aparta prenita ek la lingui Europana vice kompozar la vorti per plura elementi, nule nia linguo povus preferar "flugantbalonsporto" kam vorto kun radiko sat internaciona, exemple "voleybalo*" o, se la diftongo -ey- konsideresas problemo, simpligita formi quale "volebalo*", "volibalo*", od anke "voleibalo*" kun l'original diftongo "hiatigita" (quale en "fairo").

Irgakaze la nomi di la sporti, qui ne esas la baloni, esas selektenda de la formi internaciona kom vorti kun radiki aparta, pro ke la formacuri multelementa, en ica kazi, esas problemoza (kilometroza), ultre esar ne Ido-stila.


Kordiala saluti!

Tiberio

Damien skribabis:


Me propozas "flug-balono" nam ita balono devas nultempe ne flugar. ka "-bal-" ne signifikas dansala festo ?

Me opinionas ke nuna listo de radiki en ido es ja longa. Ne bezonas plu longigar to.


Damien.

Partaka skribabis:


Estimata samlinguani:


Kaze ke ni fine aceptus kom bona la formo "volebal.o"...

Ka to signifikas, ke ni povas propozar ol por oficaligo, apud altra sporto-nomi (anke inkluzita en SIL e finanta per -balo) qual "basketbal.o", "handbal.o", "netbal.o", edc., ultre la ja konocata "futbal.o"?


Se yes, kad ultre tilnuna vorti qual "pedbalono", "korbobalono", "manubalono", edc., o ka vicee?


Quon facar pri to omna, segun vi?


P A R T A K A
* * * * * * * * *