giovedì 25 febbraio 2010

Pri "ciao"

Ca letro privata koncernas l’origino di la vorto Italiana “ciao”, qua difuzesis ne nur en Italia ma anke ad altra lingui divenante sat internaciona.

Me skribis:

Kara Ralph,

(...)

Ho! Ka vi uzas "ciao!" kom normala saluto anke en Anglia? Ka vice "good-bye!"? Forsan ne tam ofte kam en l'Angla maniero, ka ne?
Ca Italiana vorto derivesis de anciena vorto dialektala qua signifikas "sklavo", "servisto", "servanto"; e, fakte, la vorto Idala "sklavo" havas la sama origino etimologiala kam "ciao", en qua desaparis la "v" e la "s" komencala, e la parto "kla" divenis antee "kya" e pose "cha" pro ke la sono harda "k" ante la palatala "y" palataleskis a "ch". La vorto originala Latina esis "sclavum", qua perdis la "m" finala ed apertis la "u" ad "o"; ol divenis "s-ciavo" (pronuncata "s-chavo") en dialekto, e pose "ciao" (pronuncata "chao"). E, fakte, de la vorto Latina "sclavum" evidente venas anke l'Idala "sklavo" direte o ne-direte.
La motivo di ca permuto di signifiko esas ke, kande on salutis, en antiqua tempo, on dicis "servanto" en la senco di "me esas vua servanto", pro politeso vers la persono quan on renkontris e salutis.
Quale pronuncas vi en Anglia la vorto "ciao"? Ka "chao"?

Saluti!

Tiberio


Ralph skribabis:

Kara Tiberio,

Danko pro tua tre interesanta letro quan me recevis lasta mardio. La tempo flugas, ka ne?

(...)

Parolante pri „Italianaji” en la Angla, tu surprizesos audar ke la adiado: „ciao!” esas tre bone konocata ed uzata hike. Ka lu es forsan abreviuro di plu longa vorto?

Segun me, la lingui esas tre facinanta.

Til balde, salutas tu Ralph.


L’autoro di ca letro donis a me la permiso por la publikigo di ol che ca blogo*.

giovedì 18 febbraio 2010

Pri "zoo*"

Ca letro privata sendesis poke ante la publikigo dil Idala Podkasto* numero 21 di José Cossío.

Me skribis:

Kara José,

danko pro la permiso. Me aranjos en la blogo* ta letro por la 21ma di mayo.

Pri la vorto Hispana "zoológico", anke me trovis nula tradukuro en la dicionarii.

Do ni studiez quale on povas tradukar ol.

Ol indikas parko ube "expozesas" exotika bestii.
En l'Italiana tala parko nomesas "giardino zoologico" o, plu kurte, "zoo".
"Giardino zoologico" venas del Angla "zoological garden" ("zoologiala gardeno"?); me pozis la question-punto pro ke reale ol esas tradukuro "hastoza": me ne tradukus ya tale.
Ante omno, plu kam "gardeno" ol darfas konsideresar "parko";
ultre to, la vorto Angla "zoological" ed Italiana "zoologico" generale relatas la zoologio, qua esas la studio di la bestii, ma en ca partikulara kazo dil "giardino zoologico" (I) ol relatas simple la bestii:
la parko pri qua ni parolas esas "la parko di/kun la bestii", ne "la parko di la studio di la bestii", do ol ne esas "zoologiala parko" ma plu korekte "bestio-parko".
Pro to, se on volas expresar ca ideo per vorto kompozita, la maxim justa esas "bestio-parko" o, plu precize (ma plu longe), "exotik-bestio-parko", nam en ol esas exotika bestii; tamen ica semblas ne tre praktikala pro sua longeso.
Pro to, la tradukuro "bestio-parko" semblas la maxim apta.

Ma me ne savas ka la signifiko di ca vorto esas sat klara.
Se on volas expresar ca ideo ne per vorto kompozita ma per nova vorto plu speciganta e pro to plu klara e preciza, on darfas selektar nova radiko qua esez maxim posible internaciona.
Me serchis la tradukuro di la vorto en dicionarii di plura lingui, e me konstatis ke la formo kurta "zoo" esas en adminime kin ek la sis fonto-lingui, nam me trovis ol en l'Angla, en la Franca, en la Germana (kun komenc-litero mayuskula), en la Hispana ed en l'Italiana!
Praktike ca vorto esas tote internaciona!
Do me propozus ol skribante "zoo*" kun asterisko ed explikante olua signifiko per noto: "parko ube vivas ed expozesas al publiko exotika bestii".

(...)

Bone, me salutas tu!

Bona podkasto*!

Tiberio


José skribabis:

Yes, tu darfas publikigar ol.

Anke me volas sendar a tu du texti en Ido pri tradukuri por mea Idala Podkasto*, nam me ne volas erorar pri vorti misskribita. Ka tu povas helpar me?

Me komencos enrejistrar mea nexta* I.P. ye du dii e me dankegus pri ula helpo.

Me savas ke tu lernas Hispana, tale ke co povus helpar tu kelke. Me dubitas qua vorton uzar por "zoologiko*", me ne trovis tradukuro pri ol en la dicionarii.

(...)

Til la rilekto!
Jose


L’autoro di ca letro donis a me la permiso por la publikigo di ol che ca blogo*.

venerdì 12 febbraio 2010

Pri la nombri ordinala kompozita

De la forumo “linguolisto” (msj. n. 3480)

Me skribis:

Kara Arto,

segun la KGD la korekta formi esas kun l'elementi separita ("dek e duesma") od unionita per streketo ("dek-e-duesma"), e ca lasta formo semblas esar preferata e konsilata da ta gramatiko.

Saluti kordiala!

Tiberio


Arto skribabis:

Kar Amiki

En ordinala nombri, qua esas korekta tipo: "dekeduesma" o separate "dek e duesma"?

Questionas
Arto Moisio

lunedì 8 febbraio 2010

Pri "autostopar*"

De la forumo “idolisto” yen serio de mesaji koncernanta la propozita vorto autostopar*:

José skribis (mesajo n. 19196):

Pri autostopar me havas ca vidpunto:

En Mexikia uzesas lokale la frazo "pedir aventon", literale "demandar jetado".
Me sugestus plu proxima ad Ido tradukuro, exemple:

Prego-vehisto, prego-vehero, nam kande on voyajas en voyego sen pekunio, on demandas o pregas al automobilisti vehar en lia vehilo.

Ka prego-vehisto o prego-vehero esas tre leda por uzesar?

Kordiale
JCR


Per olca lu respondis ad antea mesajo da me:

>(...)
>----
>*motelo: hotelo por automobileri
>[AFHI motel | G Motel | I autostello].
>*autostopo: haltigo di vehili transitanta por demandar transporto gratuita ad ula loko
>[A hitch-hiking | FI autostop | FH auto-stop];
>*autostopar (= agar *autostopo) (ntr): haltigar vehili transitanta por demandar transporto gratuita ad ula loko
>[A to hitch-hike | F faire de l'auto-stop | G trampen, per Anhalter fahren | H hacer auto-stop | I fare l'autostop];
>*autostopero: ta qua praktikas l'*autostopo
>[A hitch-hiker | F auto-stoppeur / euse | G Anhalter / in | H quien practica el auto-stop | I autostoppista].

>(Forsan Igor povas helpar pri la traduko di ca vorti aden la Rusa, linguo quan me nule konocas.)
>----
>(...)
>Tiberio


Pose Waldemar skribis (mesajo n. 19197):

Anke en mea matrala linguo on maxim ofte uzas la vorto "autostop". Por me prego-vehisto sonas tre esperantatre, ma en esperanto on uzas "petveturi".
Me tamen preferas autostopar.

amikale
WK


Hans skribis (mesajo n. 19209):

Anke me uzis 'autostopo' en ula texto, anke me preferas ol.

Unfoye me kunportis *autostoperi, quankam me ne kustumale lo facas. Ka vi?

Saluti amikal,

Hans Stuifbergen,
Amsterdam


Me respondis a José (mesajo n. 19230):

Kara José,

quale me skribis en "linguolisto" (mesajo 3416) pri "basketbalo" e "korbo-balono", en ca kazi Ido preferas radiki internaciona vice formi kompozita per plura radiki, ed en ica kazo la radiko maxim internaciona semblas esar autostop-*, nam ol esas prezenta en adminime tri de la fonto-lingui.

Ultre to, la koncepto dil autostopo* esas ne tre simpla ma sat komplexa, tale ke ne esas tre facila "enirigar" e "fitigar" bone ca ideo en vorto kompozita: la signifiko di vorto kompozita, ca-kaze, ne esus sat klara, nam on ne komprenus bone la senco dil vorto analizante olua elementi.

Amikale,

Tiberio


Me respondis a Hans (mesajo n. 19231):

Kara Hans,

me lektas kun plezuro ke anke tu selektis ica vorto!
Do me selektis bone!
Fakte ca radiko esas la maxim internaciona: ultre la tri lingui quin me mencionas, anke la Polona uzas ol, quale dicis Waldemar.

Pri l'autostoperi*, me havis experienco inversa: plu kam un-foye me autostopis*.

Amikale,

Tiberio


José respondis a me (mesajo n. 19233):

Danko pro la klarigo, Tiberio. Me kelkafoye oblivias tala traito quan vera linguo internaciona devas posedar.

Ultre, anke me ofras mea helpo a tu pri la Hispana. Kelkafoye vidpunto di Latinamerikana hispano-parolanto esus tre utila por tu.

Kordiale
Jose


Fine la lasta respondo da me de ca serio (mesajo n. 19234):

Kara José,

danko anke a tu pro tua ofro.

Amikale,

Tiberio

lunedì 1 febbraio 2010

Riaperto

Kara lekteri,

me havas la plezuro anuncar a vi la riaperto di ca blogo*, pos l'interrupto di la pasinta junio. Pos plu multa kam sep monati, "Prilingua letraro" rikomencas la publikigo di sua sendaji.

Ol subisis bruska haltigo en la lasta junio, vartante durigesor pos poka semani; kontree, ol ne nur restis neaktiva ma, fine di julio, ol vakuigesis pri sua kontenaji, til ke, fine di agosto, mem blokusesis l'aceso. To omna pro la led ataki da du "samideani", l'una pos l'altra.

En la pasinta decembro, Silvio Berlusconi, pos l'atako a sua persono, dicis:
"L'amo sempre vinkas kontre l'envidio e kontre l'odio".
Nu, me volas adoptar ca bela frazo e prenar por me kelko de ilua entuziasmo ed optimismo.
Tale, pos tanta silenco, me deziras durigar mea blogo*, ed itere renkontrar mea lekteri.

Me profitas ica okaziono por celebrar la 1000 viziti quin ca blogo* atingis ja dum la last agosto, poke ante la blokuso di sua aceso.

Pluse me informas vi pri kelka chanji en la blogo*:
la publikigo ne esos plus reguloze singlasemana kun kadenco konstanta, pro ke ol esas nek revuo nek jurnalo; me sorgos sendar al Idal forumi mesaji qui informos pri la publikigo di singla sendajo;
la diskursi koncernos maxim ofte la linguo Ido, kompreneble, ma oli kelkafoye povos anke relatar altra lingui;
la sendaji esos ne nur letri, ma anke libera reflekti, sempre pri la linguo.
Esos anke kelka kritiki (adminime tri) ad ula kontenaji di la Kompleta Gramatiko Detaloza, qua ne esas nefaliiva (quale omni: nulu esas perfekta), e qua fortunoze ne esas egardata quale la Fundamento de Esperanto por l'Esperantisti. Me simple atencigos kelka neperfektaji da la lekteri ed invitos ici reflektar pri olti.

Me volunte invitas omni a ca retroveninta blogo*.

Til balde!

Tiberio Madonna