Pri la kolori

De la forumo "posta_Mundi" (msj. n. 5170)

Anke ca mesajo esas originale bilingua; hike vi povas lektar la parto en Ido. Por lektar la mesajo originala, irez direte a la texto di la forumo:
http://es.groups.yahoo.com/group/posta_Mundi/message/5170

Me skribis:

Kara Lenadi,

tu esas justa, kande tu dicas ke on ne bezonas nova sufixi por la kolori en Ido.

La koloro esas la qualeso di objekto, e pro to l'adjektivo bezonas simple la sufixo -es-; "la blueso", "la verdeso", e. c..

Ultre to, remarkez ke "la botelo verda" ne esas lo sama kam "la koloro verda". L'adjektivo "verda", en la realeso, darfas referesar nur ad objekti, ne ad olia qualeso: ne esas la koloro to quo esas verda, ma esas la botelo. La koloro esas la "esar verda" di la botelo, e do la "verdeso".
Or, pro ke la koloro esas la verdeso, l'adjektivo referenda a la koloro darfas esar nur adjektivo qua signifikas "qua esas verdeso", nome "verdesa".

La justa expresuro esas "la koloro verdesa" e ne "la koloro verda".

To esas la motivo pro qua la frazo "la blua di ta vestio esas bela" ne esas korekta, ed anke ne korekta esas "la bluo di ta vestio esas bela": fakte, "la blua" e "la bluo" diferas nur en la rolo gramatikala, ma expresas la sama koncepto, quale "bela" e "belo". Do, se esas nekorekta "la bluo di ta vestio...", esas nekorekta anke "la blua di ta vestio..."; li amba signifikas "la blua kozo" e ne "la blueso". Ma se on darfus dicar "la blua koloro", on anke darfus dicar "la blua [koloro]" o "la bluo", ka ne? Yen la pruvo dil fakto ke mem "la blua koloro" esas nekorekta; nam la korekta expresuro esas, quale me dicis ja supere, "la bluesa koloro", t. e. "la koloro qua esas blueso". Do la frazo korekta esas: "la blueso di ta vestio esas bela".

Amikale,

Tiberio

Lenadi skribabis:

Kara Gaël,

Kande me parolis de "blui" pri soldati, en ta exemplo me donis la kuntexto, nova soldati qui *weras uniformi qui esas blua vice altra qui esas verda. Forsan to eventis en Sildavia o Borduria, ma on havis kuntexto klara. Me ne uzus sat naiva por uzar "blui" kredante ke ol esus universa nociono en senco de nova membri di grupi.

Ma kande tu dicas :
"Segun me on devas dicar "la blua di ta vestio esas bela" e ne "la bluo di ta
vestio esas bela" se on intencas dicar "la blua koloro di ta vestio esas
bela" vice "la blua kozo di ta vestio esas bela" (povas existar blua kozo en
la vestio)." , me opinionas ke to es nelogikajo en Ido.
Uzar adjektiva formo por substantivo, me ne konkordas pri to.
On povas dicar "lo blua" o "la bluo" o "la blua koloro". Me opinionas ke on darfas uzar "la blua" se to es nur abreviuro de "la blua (koloro)", do to necesas ke kuntexto pri to esas klara. Ma en ta kazo, quale irga adjektivi, la substantivo derivata nemediate ne dicas la qualeso generala, e me duras pensar ke "blueso" es same "grandeso", la vorto qua expresas bone en Ido la karaktero blua di kozo.
On ne bezonas nova sufixi pri kolori, ma on ne devas krear eceptaji a la reguli di la derivo, e "la blua" ne es korekta formo de substantivo.

Tu dicas anke : "Irgakaze on ne devas expektar troa logiko en la linguo. Pri linguo, la bona logiko esas la komuna raciono."
Me ne povas konkordar pri to. Me expektas logiko en Ido. La "komuna raciono" ne es altra kozo kam logiko, ma on povus anke uzar "komuna desraciono" por justifikar irga eceptaji.
Ne omna lingui bezonas konjugi di la verbi, bezonas specala formo pri plurali, bezonas sufixi tre preciza (ig, iz, iv...), o ankor renversebleso de la dezinenci, ma se on uzas ta sistemi en nia linguo, on ne darfas dicar hike "to es bona nam logika" ed ibe "logiko es superflua". Quale dicis de Beaufront (pri la verbi), "esus kontrea a bona interkompreno [...] lasante al komuna raciono la sorgo trovar la senco".

[...]

Amikale
Lenadi

Pri -abis

De la forumo "posta_Mundi" (msj. n. 4769)

L'originala mesajo n. 4769 esas bilingua. Hike aparigesis nur la parto en Ido. Por lektar la mesajo originala, on povas irar direte al texto dil forumo:
http://es.groups.yahoo.com/group/posta_Mundi/message/4769

Gaël skribabis en "linguolisto" (mesajo 3657
http://tech.groups.yahoo.com/group/linguolisto/message/3657):

[...]

Pri l'altra temo : Se vu intencis per "dicabis" nur l'anteeso di la dicar relate la sendo dil mesajo da Herder, takaze la korekta formo esis "dicis".
Nam en Ido la regulo esas ke on uzas en subordinita propoziciono (nedireta diskurso) la sama tempo e modo quan on uzus en chefa propoziciono (direta diskurso) (KGD). To signifikas ke on ne devas agar quale en la romanala lingui (F, H, I exemple) ma kontree quale en la Rusa. Exemple dil KGD :
- il dicis ke il skribas ; il dicis : "me skribas". (samtempeso di la skribar e di la dicar)
- il dicis ke il skribis hiere a vua matro ; il dicis: "me skribis hiere a vua matro". (anteeso di la skribar relate la dicar)
- il dicis ke il ja skribabis dufoye ante recevar respondo ; il dicis : "me ja skribabis dufoye ante recevar respondo". (anteeso di la skribar relate la recevar)

Do se l'ago di la propoziciono subordinita esas ante l'ago dil chefa propoziciono, on uzas la pasinto simpla (-is) e ne la formo kun -ab-.
Me komprenis pro quo vu uzis la formi per -ab- pro quo en la Franca, ni havas simila regulo (la uzo dil tempi esas kelke diferanta en H. ed en F. ma esas ofte simila). Ma en Ido, la regulo esas diferanta. On povas remarkar en l'exemplo di la KGD ke en la kazo ube esas formo kun -abis-, existas verbo "recevar" pri qua la verbo kun -abis- esas antea. Fakte, l'anteeso di "skribabis" ne esas relate "dicis" ma relate "recevar".

Do en la frazo:
"l'unesma punto, balde klarigesis da Herder per la KGD, malgre ke on dicabis a me sonjir tal rarajo", "dicabis" devabus esar "dicis" por intencar l'anteeso di "dicis" relate "klarigesis".

[...]

Me skribis:

Tote kontree, en la hika frazo, la vorto "dicis" indikus la samtempeso e ne l'anteeso.

La regulo di la tempi supere mencionita trovesas en la chapitro "Tempi e modi" di la KGD, paragrafo 131 (l'unesma paragrafo dil chapitro):

"on uzas en propoziciono subordinita (nedireta diskurso) la sama tempo e modo quan on uzus en chefa propoziciono (diskurso direta)."

Do ca regulo parolas pri diskurso nedireta e diskurso direta; ma, ube esas la diskurso en la frazo da Partaka?

Ta regulo dil KGD ne relatas OMNA propozicioni subordinita, ma NUR la propozicioni subjekta od objekta, t. e. la propozicioni qui konstitucas subjekto o komplemento direta, ne irga komplementi, quale on deduktas del exempli skribita quik pose, qui esas exempli di propozicioni objekta o subjekta:

"Ex. : il dicis ke il skribas (1) (il dicis : me skribas);
il dicis ke il skribis hiere a vua matro (il dicis : me skribis, e. c.);
il dicis ke il ja esis skribinta o : skribabis dufoye ante recevar respondo il dicis : me ja esis skribinta o skribabis, e. c.;
[...]"

Me trovis en la KGD plura exempli di frazi qui ne sequas ta regulo, evidente pro ke oli ne konstitucas komplementi direta, ma altra komplementi, exemple komplementi tempala;
me selektis la suba exemplo pro ke ol esas ta qua maxim bone klarigas l'afero; ol trovesas en la sama chapitro, ma plu sube, en la paragrafo 137, e relatas la difero inter la formo adjektivala ed adverbala di la participi, do altra temo, ma ol esas utilega anke klarigar nia kazo:

"[...]
Ma en : la viro vidis cigno natanta sur la lago; nur la formo adjektivala devas uzesar, pro ke la koncernato (cigno) ne esas subjekto. Se, en ica exemplo, ni dicus : natante (sur la lago), la senco esus tote altra, nam lore la frazo equivalus : la viro vidis cigno, dum ke il (la viro) natis sur la lago. Por ica lasta senco esus plu bona dicar : natanta o natante sur la lago, la viro vidis cigno."

Or, pri nia kazo, se la frazo "la viro vidis cigno, dum ke il (la viro) natis sur la lago" equivalas "natante sur la lago, la viro vidis cigno", to signifikas ke la viro vidis samtempe kam il natis: la du agi esas samtempa; do pro quo on ne uzas la formo "natas" vice "natis" en l'expresuro "dum KE il natis"? Pro quo ne -as quale on expektus pro la regulo dil paragrafo 131?
Pro ke "dum ke..." esas komplemento tempala e ne komplemento direta.

Nu, en la frazo da Partaka, "malgre ke..." ne esas komplemento direta, ma komplemento grantala, e pro to ol ne sequas la regulo dil paragrafo 131.

Se on dicus:
"l'unesma punto, balde klarigesis da Herder per la KGD, malgre ke on dicis a me sonjir tal rarajo"
to signifikus ke l'ago klarigar e l'ago dicar esas samtempa, same kam l'ago vidar e l'ago natar dil altra exemplo. Kontree, en la frazo da Partaka, l'ago dicar esas antea relate l'ago klarigar, e do, por expresar ica anteeso, on devas dicar:
"l'unesma punto, balde klarigesis da Herder per la KGD, malgre ke on dicabis a me sonjir tal rarajo".

Pro ca motivi, klareskis ke la frazo da Partaka esas tote korekta.

Kordiale,

Tiberio